آشنایی با پیشگیری حوادث در کارگاه‌ها ساختمانی و نکات ایمنی در کارگاه های ساختمانی … امروزه در کشور ما پروژه های ساختمانی و عمرانی بسیاری در دست اجرا است که اعتبارشان میلیاردها ریال است. نیروهای انسانی زیادی نیز در این پروژه ها مشغول فعالیتند. بدیهی است این نیروهای انسانی شاغل در پروژه ها با خطرات زیادی مواجه هستند. با توجه به محیطی که پروژه در آن در دست اجراست برای نیروی انسانی پیرامون و شهروندان نیز خطراتی به همراه دارد.
? همچنین بخوانید: قیمت لباس کار ارزان
بیشتر این خطرها به دلیل کم توجهی یا ساده انگاری یا دانش کم ایمنی و پیشگیری حوادث در کارگاه‌ها ساختمانی است که موجب حادثه می شود. حجم زیاد خطرات که موجب آسیب پذیری به نیروی انسانی و تلفات جانی و مادی می شود و به تبع آن خسارات مادی و معنوی حاصله از مهمترین ضروریاتی است که توسعه دانش پیشگیری را اجتناب ناپذیر می کند. این مقاله با تعریف پروژه های ساختمانی و مشخص کردن فعالیت های ساختمانی و عمرانی به بررسی برخی عوامل موثر بر ایمنی گارگاه ها شامل عوامل سیاستی و خط مشی، عوامل فرآیند، عوامل انگیزشی و محیط کار پرداخته و به برخی خطرهای پروژه اشاره می کند و در مورد راه های پیشگیری از آنها مطالبی را ارائه می دهد.
فهرست مطالب
اصول پیشگیری حوادث در کارگاه‌ها ساختمانی
بخش ساخت یکی از مهمترین و اشتغال زاترین و در عین حال خطرناکترین صنایع در کشور محسوب می شود. هر ساله تعداد زیادی از کارگران جانشان را به واسطه کار در محیط های ساخت و ساختمانی از دست می دهند و کارگران زیادی نیز آسیب می بینند.
? همچنین بخوانید: قیمت کفش ایمنی ارزان
عوامل مؤثر و میزان تاثیر آنها بر ایمنی و سلامت شغلی در کارگاه های ساختمانی در ایران، با توجه به مروری بر ادبیات نظری خصوصا تحقیقات صورت گرفته در سنگاپور و چین و همچنین استفاده از نظرات کارشناسان و متخصصان حرفه ای و دانشگاهی تعدادی از عوامل موثر بر ایمنی کارگاه ها استخراج گردیدند.
در این تحقیق 5 رده کلی مختلف از عوامل شامل عوامل خط مشی، فرآیند، مدیریت، کارکنان و انگیزشی به کار گرفته شد. عامل فرآیند یک عامل تکنیکی است و عوامل دیگر از عوامل سازمانی هستند. عامل فرآیند مربوط به انجام کارها توسط کارکنان در پروژه ها است که گاهی موجب افزایش خطرپذیری می شود. این مقاله با بحث و بررسی نمونه ای موردی و تحلیل آن با نقش عوامل مؤثر مربوط به فرآیند، با رویکرد کاهش خطرپذیری مورد تأکید و توجه بیشتر قرار می گیرد. در پایان هم توصیه هایی را برای دسته بندی فرآیندی ارائه خواهیم داد که در پیشگیری اهمیت دارد.
تعریف پروژه های ساختمانی و عمرانی
بطور کلی فعالیت های ساختمانی و عمرانی شامل موارد زیر می باشد:
- کارهای ساختمانی شامل گودبرداری، ساخت، تغییرات سازه ای، نوسازی،تعمیر، نگهداری، تخریب، تمیز کاری، رنگ کاری و غیره برای تمامی انواع بناها و سازه ها.
- مهندسی عمران و تاسیسات عمومی از جمله گودبرداری و ساخت، تغییر ساختار، تعمیر و نگهداری و تخریب تاسیساتی مانند فرودگاه ها، باراندازها، بندرگاه ها، راه های آبی، کارهای سدسازی، راه سازی، ساخت راه آهن ها، پل ها، تونل ها، مجاری فرعی و کارهایی مربوط به تدارکات و خدمات نظیر ارتباطات، زهکشی ها، راه های فاضلابی، تاسیسات آبی و انرژی.
- نصب وتخریب ساختمان ها و سازه های پیش ساخته و همچنین ساخت قطعات پیش ساخته در محل های ساخت.
- ساخت و نصب تجهیزات نفتی و تاسیسات فرا ساحل در حالی که در روی خشکی ساخته می شوند.
مفاهیم و مبانی ایمنی و پیشگیری حوادث در کارگاه‌ها ساختمانی
- ایمنی
- حادثه
- خطر
ایمنی:
در فرهنگ لغات اصطلاح ایمنی به معنی امنیت، آرامش، سلامتی و…. آمده است و از نظر تعریف عبارتست از میزان یا درجه فرار ازخطر.
ایمنی عبارت است از:
- مصون و محفوظ بودن، سلامت و بهداشت كلیه كارگران و افراد متفرقه كه به نحوی در محیط كارگاه با عملیات ساختمانی ارتباط دارند.
- مصون و محفوظ بودن، سلامت و بهداشت كلیه افرادی كه در مجاورت یا نزدیكی(تاشعاع موثر)كارگاه ساختمانی، عبورومرور، فعالیت یا زندگی می كنند.
- حفاظت و مراقبت از ابنیه، وسایل نقلیه، تاسیسات، تجهیزات و نظارت آن در داخل كارگاه ساختمانی یا مجاورت آن.
- حفاظت از محیط زیست در داخل و مجاور كارگاه ساختمانی.
حادثه:
واقعه برنامه ریزی نشده و بعضا صدمه آفرین یا خسارت رسان که انجام، پیشرفت یا ادامه طبیعی یک فعالیت یا کار را مختل می سازد و همواره در اثر یک عمل یا کار ناایمن یا شرایط ناایمن و یا ترکیبی از آن دو به وقوع می پیوندد.
حادثه یک اتفاق یا واقعه ناخواسته و برنامه ریزی نشده ای که در اثر عوامل و شرایط غیرایمن به وجود می آید و منجر به صدمات و خسارت های مالی یا جانی یا خسارت به تجهیزات و محیط زیست می شود.
خطر:
به شرایطی اطلاق می شود که دارای پتانسیل رساندن آسیب و صدمه بهکارکنان، خسارات به وسایل، تجهیزات، ساختمان ها و از بین بردن مواد یا کاهش قدرت کارآئی در اجرای یک عمل از قبل تعیین شده باشد. خطر منبع یا موقعیت بالقوه برای آسیب به انسان یا خسارت به اموال سازمان می باشد.
مطالعات نشان می دهد که دو دسته عمده از خطرات در محوطه های ساخت و ساز اتفاق می افتد، خطر صدمه فیزیکی و خطر بیماری یا خطرات مربوط به سلامت. عوامل خطر صدمه فیزیکی مربوط می شود به فرآیندکارها یا تجهیزات به کار رفته و شرایط آب و هوایی. از جمله این موارد عبارتند از داربست بندی، تجهیزات پرقدرت در دسترس یا تجهیزاتی که با دست راه اندازی و اداره می شوند؛ پلکان، کارهای سقفی، دستگاه ها و ماشین آلات، خاک برداری و…. خطر بیماری یا خطرات مربوط به سلامت در ساخت و ساز را می توان به گروه های خطرات شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی دسته بندی کرد.
عوامل موثر در میزان ایمنی کارگاه های ساختمانی
یکی دیگر از فاکتورهای محرک برای خط مشی و سیاست، تبلیغ و ترویج شناخته شدن ایمنی کارگاه ساختمانی از طریق گواهینامه سیستم مدیریت ایمنی و سلامت شغلی است. این موضوع با اطمینان از اینکه شرکت ها الزامات «برنامه ارزیابی ایمنی و سلامت شغلی» را برآورده می کنند، قابل دستیابی می باشد. هدف اصلی این گواهینامه، تشویق و بهبود در آگاهی از ایمنی، ترویج شیوه های کاری ایمن و بالابردن استانداردهای ایمنی صنعت ساختمان می باشد.
از طرفی دیگر با افزایش اعتماد بر بیمه، پیمانکاران تمایل دارند که مسئولیت خود در پرداخت غرامت را بر عهده شرکت های بیمه گذاشته و توجه کمتری به ایمنی داشته باشند. لذا، از مهیا کردن آموزش مناسب ایمنی در کارگاه و نظارت کافی بر کارگران امتناع می ورزند.
عوامل فرآیندی
عامل فرآیند مربوط به فرآیند انجام كارها توسط كاركنان ساختمانی است كه ممكن است برای سلامت و ایمنی آنها زیان آور باشد. بعضی از سازمان‌ها و افراد هنگام انجام وظایف و كارهایشان ناخواسته فعالیت های خطرناک انجام می دهند. نكته اصلی برای مدیریت عوامل فرایندی توجه به كارایی كنترل بر تعداد زیادی از مدیران پروژه‌ها و مجریان و پیمانكاران کارگاه های ساختمانی است زیرا فعالیت‌های متنوع و گوناگون در ساختمان سازی بسیار زیاد است و در نتیجه مجریان این فعالیت‌ها نیز متنوع می باشند.
در پروژه‌های شهری چون طرف‌های درگیر با پروژه زیادند، احتمال وقوع حوادث نیز افزایش می‌یابد، زیرا احتمال عدم ارتباطات و هماهنگی و كنترل افزایش می‌یابد. حتی ممكن است طرف‌های مذكور تمام مسئولیت‌های خود را به پیمانكاران فرعی یا سیستم‌های زیرمجموعه محول كنند، بدون این‌كه مطلع باشند كه آنها قادر به مهیا كردن یك محیط كاری ایمن هستند.
روش‌های گوناگون ساخت‌وساز نیاز به استانداردها و انتظارات ایمنی مختلفی دارند. ازجملة این استانداردهای فنی،آئین‌نامه ساختمان‌های بتنی ایران است. عدم رعایت این استانداردها نیز به بروز حادثه منجر می‌شود.
عوامل مختلف در حوادث کارگاه های ساختمانی
حوادث در كارگاه‌های ساختمانی به‌علل مختلفی بستگی دارد؛ مانند كار در ارتفاع (برج‌های بلند، برج میلاد و …)، برخورد با اشیا یا افتادن بر روی اشیا، كار در نور كم (بتن‌ریزی در شب در شبكه‌های آرماتوربندی‌شده در ارتفاع)، مدفوع شدن به‌علت ریزش زمین هنگام كندن گودال (معمولا ناشی از عدم رعایت شیب مناسب در خاكبرداری و بیشتر در زمین‌های ناپایدار)، سقوط داربست و سكوهای كاری آنها، هنگام بالابردن اشیا، برق‌گرفتگی، آتش‌سوزی، نبود مسیرهای دسترسی مناسب و آموزش و تحصیلات نامناسب، به‌علاوه، استفاده از ابزار و تجهیزات نامناسب نیز سبب حوادث می‌شود. ارتباطات مناسب و انتقال اطلاعات بین مدیریت و كاركنان منجر به بهتر شدن استانداردهای ایمنی و بهبود در دستیابی به سیاست‌ها و خط‌مشی‌های ایمنی است.
محیط كاری و تاثیر آن بر پیشگیری حوادث در کارگاه‌ها ساختمانی
محیط كاری یكی از مهمترین مواردی است كه در افزایش میزان خطرپذیری نقش دارد. در محدوده‌ای كه پروژه در آن انجام می‌شود و در ارتباط با محیط كارگاه، لازم است كه موارد زیر برای ایمنی شاغلان مورد توجه قرار گیرد؛ شرایط سوراخ‌ها و بازشوها برای جلوگیری از سقوط، منظم و مرتب بودن كارگاه، منظم كردن خرده‌ها و نخاله‌های جمع‌آوری شد. در پروژه‌های مسكن علاوه بر این موارد، باید به مسائل ناشی از محیط شهری و بناهای مجاور نیز توجه نمود.
پروژه‌های زیرزمینی نیز ارتباط زیادی با مسائل ژئوتكنیك دارد. مثلا در این پروژه‌ها باید مسائل ناشی از ریزش را مورد توجه قرار داد، پیشگیری در این پروژه‌ها در سه مرحله قابل توجه است:
- در حین شروع پروژه؛ كوتاه‌مدت
- در حین انجام عملیات با دستگاه‌های دارای ارتعاش؛ میان‌مدت
- پس از انجام پروژه و در حین بهره‌برداری؛ درازمدت بر این اساس باید برنامه جامعه ایمنی در این پروژه‌ها را براساس متغیر اصلی زمان تدوین نمود و دستور‌العمل‌های انتخاب روش اجرایی پروژه، تعمیر و نگهداری و آزمایش‌های دوره‌ای را موردتوجه قرار داد.
كار در شب یا در نور كم نیز یكی از دیگر عواملی است كه در شب و حتی در پروژه‌های سادة شهری می‌تواند به حادثه بینجامد. درنظر گرفتن افراد آموزش دیده نه تنها موجب افزایش هزینه نمی‌شود، بلكه موجب پیشگیری از بروز حادثه و مانع از توقف كار و تاخیر پروژه نیز می‌گردد.
نتیجه‌گیری پیشگیری حوادث در کارگاه‌ها ساختمانی
باتوجه به اهمیت ریسك در پروژه های شهری، تدوین استانداردها و دستور‌العمل‌های كامل برای این پروژه‌ها ضروری است. این دستور‌العمل‌ها باید هم برای انواع پروژ‌ها و هم به‌صورت منحصر‌به‌فرد برای هر پروژه، برای هنگام ساختن و برای دوره بهره‌برداری تنظیم و تدوین شود و مهم‌تر آن كه بر اجرای آنها نیز نظارت شود.
از آن‌جا كه عوامل فرایندی، نقش موثری در پیشگیری دارند، باید به این مورد بیشتر دقت نمود. روش‌های اجرایی پروژه‌ها باید با ملاحظات ایمنی تعیین شود.
عدم مطالعه كارشناسی در تدوین روش اجرایی، یكی از مهمترین مواردی است كه به حادثه می‌انجامد. محاسبه استاتیكی و دینامیكی برای داربست‌بندی، تیرك‌ها، نگهدارنده و محاسبات ژئوتكنیكی برای تعیین شیب‌بندی ترانشه‌ها و خاك‌برداری‌ها و خاكریزی‌ها باید به‌عنوان یك ضرورت مطرح باشد.
? تماس با مشاوران ما ?
? برای مشاهده محصولات ایمنی به قسمت فروشگاه تجهیزات ایمنی مراجعه نماید.
فروش عمده لوازم ایمنی در فروشگاه دلفان ایمنی:
در فروشگاه دلفان ایمنی، انواع تجهیزات ایمنی، فردی با مشخصات کامل به شما ارائه شد. کارشناسان ما مفتخر هستند تا در انتخاب و خرید انواع تجهیزات ایمنی به شما عزیزان مشاوره و راهنمایی بدهند.
منابع:
ابراهیم زاده ص، 1388، کاهش هزینه های اقتصادی پروژه ها با پیشگیری از حوادث، ماهنامه اندیشه‌گستر سایپا، شماره 88.
محمد فام ا، 1386، مهندس ایمنی، چاپ چهارم، فن آوران، ص 5.
مبحث 12مقررات ملی ساختمان، ایمنی و حفاظت كار در حین اجرا، دفتر تهیه و تدوین مقررات ملی ساختمان، چاپ سوم.
سوادکوهی فر س، 1386، مبانی مدیریت پروژه های عمرانی – شهری و بحرانی.
لاهیجانیان همایون، 1384، سیستم های ایمنی، چاپ سوم، مرکز انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.