آیا با انواع رویداد و حوادث آشناییت دارید؟ راه ها شریان حیاتی جوامع شناخته میشوند و به عنوان یکی از زیرساخت های مهم، برای جابه جایی کالا و مسافر مورد استفاده قرار میگیرند. گستردگی شبکه راه های کشور، شرایط اقلیمی مختلف، تردد بیوقفه در
سطح راه ها و سهم بالای حمل و نقل بار و مسافر در حمل و نقل جاده ای کشور، اهمیت و جایگاه ویژه بخش راه و راهداری را آشکار میکند. بدیهی است برای داشتن یک سیستم پویا و کارآمد باید در نگهداری و به روزرسانی آن برنامه ریزی دقیقی در سایر بخش ها انجام گیرد.
فهرست مطالب
رویدادها و حوادث
در سطح راه عمدتا دو دسته رویداد، حادثه یا عملیات رخ میدهد:
- دسته اول، رخدادهای از قبل تعریف شده و یا برنامه ریزی شده، همانند: کارگاه های عملیات راهسازی، روکش آسفالت، درزگیری پل ها و… که مکان و زمان آن مشخص و معلوم است.
- دسته دوم، رویدادهای غیرمترقبه یا غیربرنامهریزی شده که گاهی تحتعنوان بحران نیز نامیده میشوند، همانند وقوع سیل، بارش شدید برف، یخبندان، تصادف، تخریب و نشست یک پل یا بخشی از راه، ریزش سنگ از کوه و…
دسته اول، کارگاه های از قبل تعریف شده است که شامل محدوده های مشخصی میباشند و هماهنگی های بایستی قبل از شروع کار، انجام شده باشد. این کارگاه ها بسته به نوع عملیات و حجم الازم برای اجرای آن الزاما آن میتواند به مدت چندساعت، روز، ماه و یا حتی سال باشد و ممکن است بخشی یا تمام سطح راه را )در طول و عرض(، اشغال نماید.
اما دسته دوم شامل حوادث و رویدادهایی است که از قبل برنامه ریزی نشده و تنها بر اساس تجارب گذشته و یا سیستم های پیش بینی کننده )همانند هواشناسی یا زلزله نگاری و…( فقط میتوان انتظار وقوع برخی از آنها را داشت، همانند: بارش برف و باران و یا وقوع بهمن که بر اساس اطالعات هواشناسی و سابقه و تجارب قبلی میتوان آنها را پیشبینی کرد.
دسته بندی اقدامات برای مدیریت حوادث
برای مدیریت بهتر و مؤثرتر رویدادها و حوادث و بحران ها، فعالیت ها و اقدامات الزم در سه گروه برنامه ریزی و اجرا میشود:
- اقدامات قبل از وقوع رویداد
- اقدامات مربوط به زمان وقوع رویداد
- اقدامات پس از وقوع رویداد
برای انجام عملیات و اقدامات موردنیاز در بحرانها، الزم است تمهیدات و برنامههای موردنیاز را از قبل پیشبینی و مهیا کرد تا در زمان وقوع حادثه دچار سردرگمینشده و بتوان حادثه را بهتر مدیریت کرد. الزم است امکانات، ماشینآالت و مصالح مورد نیاز را در مناطق و مکانهای پیشبینیشده، تأمین و فراهم کرد.
در زمان وقوع حادثه بایستی بر اساس برنامه از قبل تعریفشده اقدام نمود تا بتوان حادثه را مدیریت کرده و خسارات وارده را به حداقل رساند. شخص مدیر یا مسئول اکیپ در زمان حادثه، بایستی بهدقت شرایط را کنترل کرده و سایرین مطابق با برنامه تعریفشده و دستوراتی که از طریق مدیر و یا مسئول اکیپ ابالغ میشود حرکت کنند و از حرکتهای خودسرانه و انفرادی خودداری نمایند.
پس از خاتمه حادثه نیز افراد مسئول باید مستندات و گزارش های مربوط به حادثه و اقدامات انجام شده را تهیه نمایند و گروهی نیز مشکالت و نواقص عملیات را بررسی کنند تا برای مدیریت بهتر حوادث بعدی بتوان روشها، اقدامات، تجهیزات و…. را اصالح کرد.
اقدامات قبل از وقوع رویداد
فعالیته ا و اقداماتی که باید قبل از وقوع حادثه انجام شود عبارتاند از:
- شناسایی و تهیه اطالعات در خصوص حوادث احتمالی و مکان و زمان وقوع آن.
- تهیه یک برنامه کاری برای مدیریت حادثه.
- پیشبینی، تهیه نقشه و طرح چیدمان امکانات و تجهیزات، ماشینآالت و مواد موردنیاز و همچنین تعیین مکانهایی برای حمایت و اسکان اضطراری و تجهیز آنها.
- تهیه لیست کامل افراد و نیروهای موردنیاز برای مقابله با حادثه و همچنین انجام هماهنگی با همه افراد و اعالم مسئولیت هرفرد به خود او و سایر نیروهای امدادی.
- آموزش و تمرین فعالیتهای موردنیاز در زمان وقوع حادثه و برگزاری مانورهای مشابه.
- تهیه لیست و انجام هماهنگی با سایر دستگاهها، مراکز، پیمانکاران و…که در زمان حادثه میتوانند کمک کنند.
اقدامات در زمان وقوع رویداد
در زمان وقوع حادثه و باتوجه به برنامهریزی انجامشده در مرحله قبل، نیروهایامدادی اقدامات زیر را انجام میدهند:
ـ دریافت اطالعات دقیق و صحیح با استفاده از روشهای معرفی شده.
ـ اطالعرسانی و احضار کلیه افراد مشخصشده برای امدادرسانی و اعزام به منطقه حادثهدیده.
ـ حضور در محل حادثه و انجام اقدامات الزم مطابق با آموزشهای قبلی.
ـ ایمنسازی محل حادثه در زمان بحران، مطابق با استانداردها و روشهای تعریفشده.
ـ انجام عملیات امدادی متناسب با حادثه رخداده.
ـ اسکان اضطراری افراد واقع در بحران.
اقدامات پس از وقوع رویداد
پس از وقوع حادثه و در اولین فرصت بایستی اقدامات زیرانجام شود:
- پاکسازی منطقه و مسیر تردد برای برقراری تردد بهصورت ایمن.
- تهیه گزارش حادثه و اقدامات انجام شده )مستندسازی( بهصورت کامل به همراه عکس و فیلم.
- بازسازی، تعمیر و تجهیز ماشینآالت که در اثر انجام عملیات معیوب و یا تخریب شده است
- تحلیل و بررسی حادثه، اقدامات انجام شده و… با هدف شناسایی نواقص و مشکالت موجود در امدادرسانی
- بازسازی زیرساختها و تجهیزات تخریب شده.
آگاهی از اتفاقات و حوادث
برای خدمت رسانی و سرویسدهی بهتر و سریعتر، مهمترین مسئله، دریافت اطالعاتکافی و صحیح در زمان مناسب است. منابع و روشهایی که میتواند در راهداری و امداد رسانی مورداستفاده قرارگیرند عبارتاند از:
الف ـ سیستم های هوشمند همانند سیستمهای کنترل تصویری و انواع شناس گرها.
ب ـ گشت های مستقر و یا سیار واقع در طول مسیر.
ج ـ وسایل نقلیه عبوری.
د ـ گشت ها و واحدهای امدادی سایر دستگاههای خدمات رسان (اورژانس، پلیس راه، هلال احمر و….)
مشخصات و ابعاد رویداد یا حادثه
در عملیات راهداری، اتفاقات دسته اول را میتوان با استفاده از اطالعات پروژه و دستورالعملها و استانداردهای موجود در خصوص »ایمنی در عملیات اجرایی« مدیریت کرد، اما در حوادث دسته دوم، بهدستآوردن اطالعات کامل و صحیح در زمان مناسب بسیار مهم است، چرا که درصورت ناقصبودن و یا تأخیر در دریافت اطالعات، ممکن است بحرانهای بزرگی ایجاد شود و یا بخش زیادی از نیروها و تجهیزات دچار سردرگمیو اتالف وقت و هزینه شوند. بنابراین باید اخبار دریافتی، دقیق بوده و در کوتاهترین زمان ممکن اطالعرسانی گردد. امدادرسانی به افراد درگیر در یک تصادف با امدادرسانی به افراد و وسایل نقلیه درگیر در یک کوالک و بهمن بسیار متفاوت است.
برای مدیریت یک رویداد یا بحران در راه های برون شهری اطالعات زیر موردنیاز است:
ـ محل دقیق حادثه ومحدوده تحت تأثیر آن.
ـ زمان وقوع یا شروع و تعیین ادامه داربودن یا نبودن آن.
ـ نوع و ابعاد حادثه که متناسب با آن تجهیزات، عملیات و نیروی انسانی موردنیاز اعزام میشود،
ـ اطالعات مربوط به تعداد و نوع وسایل نقلیه و افراد درگیر در حادثه.
ـ شرایط بهوجودآمده ناشی از وقوع رویداد.
ـ شرایط جوی.
نمونه ای از حوادثی که در سطح راه رخ میدهد
حوادث و رویدادهای مختلفی در سطح راهها رخ میدهد که در ادامه به تعدادی از آنها اشاره میشود:
تصادف یکی از حوادثی که در سطح راه بسیار زیاد رخ میدهد تصادفات رانندگی است. تصادف عبارت است از برخورد یک وسیله نقلیه با وسیله نقلیه دیگر یا حیوان، انسان، اشیا یا خروج وسایل نقلیه از جاده و یا واژگونشدن آن که منجر به جرح، قتل و خسارت گردد.
بهمن و کوالک
در فصل زمستان یکی از حوادثی که در راههای کوهستانی ممکن است رخ دهد وقوع بهمن و کوالک است که البته این دو حادثه از نظر وقوع و نحوه امداد متفاوت میباشد. در زمان بهمن باید از تردد خودروها در جلوگیری شود، در غیر اینصورت حوادث ناگواری رخ
محدودهای که احتمال وقوع بهمن وجود دارد اکیدا خواهد داد که میتواند باعث بروز مشکالت متفاوت اجتماعی و… در جامعه شود. در چنین مواقعی ابتدا باید مسیر مسدود شود و کلیه وسایل نقلیه و افراد واقع در محدوده بهمن از منطقه دور شوند. پس از وقوع بهمن و خاتمه آن، راهداران نسبت به تخلیه برف و سایر مواد همراه آن که به واسطه وقوع بهمن بر روی سطح راه ریخته شده است اقدام نموده و مسیر تردد وسایل نقلیه را آماده نموده و در صورت احتمال سردتر شدن هوا و یخزدگیسطح مسیر نسبت به پاشش شن و نمک مطابق با استانداردهای مربوطه اقدام مینمایند.
سیل، رانش زمین و زلزله
حوادث طبیعی مانند سیل، رانش زمین و زلزله از جمله حوادث غیر مترقبهای است که باعث اختالل در تردد شده و حوادث ناگواری را رقم میزند. در اینگونه حوادث کلیه دستگاههای امدادرسانی باید حضوری باعث تخریب فعال داشته باشند. در چنین حوادثی برخالف نمونههای قبلی، خسارات وارد شده معموال زیرساختها میشود )جادهها و پلها و شبکههای برق و آب و… بهعنوان زیرساخت شناخته میشوند( همانند سیل که باعث تخریب جادهها یا پلها و… شده و یا زلزله که باعث انسداد مسیرهای بین شهری و تخریب آسفالت و… میشود. در چنین مواقعی بسته به نوع و میزان تخریب ناشی از حادثه، راهداران اقدامات متفاوتی را انجام میدهند. احداث راههای موقت، برداشتن و یا جابهجا کردن سنگهای کوچک و بزرگ سقوطکرده به سطح راه و برداشتن مصالح و گل و الی از سطح راه و پاکسازی مسیر تردد از جمله اقدامات الازم در این حوادث میباشد.
ریزش سنگ های کوچک و بزرگ از کوه
یکی از حوادثی که در جادههای کوهستانی ممکن است رخ دهد ریزش سنگ از کوه میباشد که میتواند علل مختلفی داشته باشد. علت هرچه باشد، ریزش سنگ از کوه باعث وقوع حادثه میگردد. ریزش سنگهای کوچک در کف جاده و اختالل در تردد و تصادف، ریزش سنگهای کوچک و بزرگ بر روی ماشینهای عبوری و تلفات انسانی از جمله این حوادث میباشد. در جادههای شمالی کشور همانند محورهای هراز و چالوس این گونه حوادث بارها رخ میدهد.
بادهای شدید
وزش بادهای شدید که گاهی سرعتشان از 100 کیلومتر بر ساعت هم بیشتر است، باعث میشود که تابلوهای بزرگ و یا تیرهای برق و … تخریبشده و در سطح سوارهرو سقوط کنند و سبب بروز حوادث ناگواری همانند برخورد خودروهای عبوری با آنها گردد.